Tomar, de trots van de Tempeliers

In Portugal is geen enkele stad zo nauw verbonden met de geschiedenis van de Tempeliersorde als Tomar. Uit die tijd stamt ook het indrukwekkende Convento de Cristo. Dat enorme klooster is het bekendste, meest bezochte én het meest in het oog springende bouwwerk van de hele omgeving.

Convento de Cristo.

 

• Geschiedenis van de stad
• Bezienswaardigheden Tomar
• Convento de Cristo
• Het oude centrum
• Musea
• Restaurants en cafés
• Evenementen
• De omgeving van Tomar

 

Tomar ligt in het district Santarém en behoort tot de regio Centro in het midden van Portugal. De leuke stad telt zo'n 20.000 inwoners en wordt steeds bekender.

Vanaf 1159 was in Tomar de Orde van Tempeliers gevestigd en dat heeft sindsdien altijd een grote invloed gehad op de rest van de geschiedenis, de groei en vorming van Tomar. En juist dat maakt een stop in het charmante Tomar zo interessant. 

Naast dit schitterend werelderfgoed en historische pareltjes, ontdek je een verrassend mooi stadspark, gezellige restaurantjes en artistieke winkeltjes.

 

Foto: Gemma Bliek.

 
 

Stad met een uniek verhaal

Omdat (bijna) alles in Tomar de sfeer en overblijfselen van de Tempeliers ademt, is het nuttig om eerst in het verleden te duiken. Zo heeft Tomar, zoals zoveel plaatsen in Portugal, een nalatenschap van de Romeinen.

Lang geleden werden daar al de overblijfselen gevonden van twee ondergrondse steden: Nabantia en Sellium. En voordat de stad in 1147 in handen viel van Koning Alfons van Portugal, hadden de moslims het tijdelijk voor het zeggen.

Foto: Gemma Bliek.

 

Ruim 10 jaar later schonk deze machtige vorst Tomar aan de Tempeliers, als blijk van dank. De Tempeliers, de christelijke ridders, hielpen de Koning namelijk bij de verovering van dit deel van het Iberische schiereiland. De Tempeliers maakten van Tomar vervolgens bijna twee eeuwen lang hun hoofdkwartier.

Pas in 1312 werd de Orde opgeheven, om de macht en rijkdom van de Tempeliers in die hoedanigheid in te perken. In plaats daarvan werd toen de Ordem de Cristo, de Christusorde, opgericht. Hendrik de Zeevaarder (Infante D. Henrique), bekend van de vele ontdekkingsreizen, was daar een van de belangrijkste bestuurders. Pas in 1910 verdween deze orde, toen de monarchie in Portugal werd opgeheven.

 

Wat te zien in Tomar?

Convento de Cristo

Convento de Cristo. Foto: Gemma Bliek.

 

Laten we beginnen bij het Convento de Cristo. Dat is het klooster en het kasteel dat in 1160 gebouwd werd door deze voormalige Orde van de Tempeliers. Het visitekaartje van de stad en een bijzonder monument. Het heeft een belangrijke plaats in de westerse geschiedenis en vertelt zeven eeuwen Portugese geschiedenis.

Het Convent van Christus staat sinds 1983 op de Werelderfgoedlijst van UNESCO als Werelderfgoed van de Mensheid. Elke bezoeker zal zich verbazen over de goede staat van het bouwwerk. Op het moment van bouwen, deed het klooster dienst als moderne vestingplaats voor het leger. Door de tijd is het klooster aangepast, maar de verschillende bouwstijlen zijn nog steeds te herkennen.

 
 

Als je vanuit het stadscentrum na ongeveer 10 minuten aankomt op de heuvel (292 treden, maar ook bereikbaar met de auto) is pas zichtbaar wat de omvang is.

Ooit bood het onderdak aan ongeveer 2.000 man; een groot dorp waarin hard gewerkt werd door de monniken. Zowel de vier grote kloostergangen, de zalen als de terrassen van het complex zijn fraai versierd. Er hangt een rustgevende en tegelijk mysterieuze sfeer. De symbolen die je overal ziet, waren voor de Tempeliers een geheimtaal.

Convento de Cristo.

 

Inmiddels is een van de meest bijzondere onderdelen van het klooster na restauratie weer geopend. Het gaat om het grote raam Janela do Capítulo dat versierd is in een typisch Portugese kunststijl. Deze Manuelijnse stijl is een bijzondere en creatieve uiting uit de 16e eeuw. In die tijd werden veel ontdekkingsreizen gemaakt vanuit het Portugese vasteland. Dit kunstwerk is volgens kenners het beroemdste raam van Portugal.

Neem ook de tijd om buiten rond te kijken. In de tuin staat de Torre da Condessa. Hier ontdek je ook verschillende bijgebouwen waar de Tempeliers hun rituelen uitvoerden.

De toegang tot de tuinen en het omliggende bos zijn gratis. Om binnen te kijken betaal je € 10 en 65-plussers slechts € 5. In de zomermaanden staan studenten klaar om rondleidingen te verzorgen, dit doen ze als een soort stage.

 
 

Naar het oude centrum

Vanaf het klooster, dat op een heuvel ligt, kun je via het schitterende bos Mata dos Sete Montes een mooie wandeling maken terug naar het historisch centrum. Aan de houten bewegwijzeringsbordjes is te zien dat het park een écht wandelgebied is. Aan de ingang liggen aangelegde tuinen en een speeltuin.

Ook via de verharde weg loopt er een pad naar beneden. Langs deze weg passeer je de kapel Ermida de Nossa Senhora da Conceição uit de veertiende eeuw. Vanaf dit punt is er een geweldig uitzicht over de stad.

Praça da República. Foto: Gemma Bliek.

 

Eenmaal in de stad kom je overal het kruis van de Tempeliersorde tegen, Cruz da Ordem de Cristo. Het historisch centrum is oorspronkelijk gebouwd in de vorm van een kruis. Alle vier de delen van dat kruis richten zich naar de vier windstreken. In het midden ligt het centrale stadsplein Praça da República, met de kerk São João Baptista. De rest van de stad is gebouwd rond deze kern.

Winkelstraat Rua Serpo Pinto. Foto: Gemma Bliek.

 

Als je vanaf het plein de grootste winkelstraat inslaat, de Rua Serpo Pinto, kom je aan het einde vanzelf rivier de Nabão tegen die door Tomar slingert. Zowel de Ponte do Flecheiro als de Ponte Velha verbinden de ene kant met de andere kant van het centrum. 

Parque do Mouchão. Foto: Gemma Bliek.

 

In het Parque do Mouchão, een klein en netjes onderhouden stadspark, is er zeker in de zomermaanden van alles te beleven. Bij het water kun je zelfs een waterfiets huren. Elke derde zondag van de maand staat dit park in het teken van de Mercado Tomar Alternativo. Een gezellige markt met leuke kraampjes.

Ook kom je daar het houten waterrad tegen, Roda do Mouchão. Toen de welvaart in Tomar nog afhankelijk was van activiteiten in en naast de rivier, leverde dit hydraulisch wiel van hout een belangrijke bijdrage aan het alledaagse werk van de bevolking.

Als je de rivier vervolgens oversteekt via een van de twee bruggen, kun je nog even binnenkijken bij de Mercado Municipal de Tomar, de dagelijkse versmarkt van de stad. Iets verderop staat de Igreja de Santa Maria do Olival. Deze kerk herbergt graftombes van verschillende tempeliers zoals die van Gualdim Pais, destijds de oprichter van de Orde. Een paar meter van de kerk staat de klokkentoren.

 

Rondje musea

Zo'n bewogen en interessante geschiedenis staat garant voor mooie musea in Tomar. Zoals het Museu da Levada in een oude elektriciteitscentrale, waar oude molens en andere industriële werktuigen staan die vroeger werden aangedreven door het water uit rivier de Nabão. Of bezoek het Museu dos Fósforos (lucifermuseum), dat bevindt zich in het klooster Convento de São Francisco.

Ook de Joodse synagoge uit de 15e eeuw is een bezoek waard, nu te vinden in het Museu Luso-Hebraico de Abraão Zacuto. Deze synagoge staat in de Joodse wijk, midden in het historisch centrum van Tomar en is een van de oudste van Portugal. 

Toen de Joden uit Spanje werden verbannen, ontstond er in Tomar een kolonie. Het gebouw is later flink beschadigd en zelfs tijdelijk als hooischuur gebruikt, maar gelukkig is het gerestaureerd. In het museum staan Joodse grafstenen en leer je over de turbulente geschiedenis van de Joden in Tomar.

 

Waar neem je pauze?

Foto: Gemma Bliek.

 

In Tomar heb je volop keuze uit leuke restaurantjes en cafés. Zoals Café-Livraria Insensato dat gezellig met veel boeken is ingericht en een goede vegakaart heeft. Ook Hanne Café is een leuk, modern koffietentje. Estrelas de Tomar is de oudste pastelaria van de stad, waar je heerlijke, zoete gebakjes kunt proeven zoals de Fatias de Tomar.

Vergeet de wijnkaart ook niet te raadplegen. Tomar ligt namelijk in de bekende wijnregio Tejo, vernoemd naar rivier de Taag. Een oude wijnregio die voorheen bekend stond als de Ribatejo.

 

Wil je als een echte Portugees gaan eten, schuif dan aan bij Cervejaria do Fernando, een betaalbaar restaurantje. Het staat bekend om de levergerechten, waar men graag voor in de rij staat.

 

Foto: Gemma Bliek.

 

Evenementen

Ga je half september naar Tomar, dan beleef je het Festival International de Artes de Rua de Tomar volop mee. Jaarlijks zijn de straten drie dagen lang gevuld met optredens en kunst.

In de winter (februari-maart) zijn de Dias de Thomar een unieke gelegenheid om op gastronomisch vlak van alles te ontdekken.

In juli, helaas maar eens per vier jaar, vinden de spectaculaire feesten Festas dos Tabuleiro plaats. Het is een katholiek en traditioneel evenement en duurt maar liefst tien dagen. Meisjes en vrouwen dragen gevulde tabuleiras (manden) met bloemen en broodjes op hun hoofd tijdens de festiviteiten.

 

Omgeving Tomar

Net buiten Tomar ligt het Aqueduto do Convento de Cristo - Troço Pegões Altos. Dit gigantische aquaduct van vijf kilometer lang ligt in een prachtig landschap en heeft het bekende klooster in de stad vroeger voorzien van water. Ook met zonsondergang is het een plaatje. Je kunt (gratis) over een deel van het aquaduct wandelen, maar let op de smalle paden want het is hoog en niet afgeschermd.

Aqueduto do Convento de Cristo - Troço Pegões Altos.

 

En kijk voordat je de stad verlaat, nog een keer om voor prachtig uitzicht op het grote klooster waar op de top de Portugese vlag vol trots wappert.

Handig artikel? Deel het op Facebook! Dank je wel :-)